تاسیسات مکانیکی:

کلیه امکاناتی که در ساختمان برای ایجاد شرایط بهتر از جمله گرمایش و سرمایش ، دما و رطوبت مطلوب و . . .

ایجاد می شود در زمره تاسیسات مکانیکی قرار می گیرد .

تصفیه کننده ها :

هدف از تصفیه فاضلاب حذف مواد معلق و شناور ، از بین بردن عوامل بیماری زا و حفظ بهداشت محیط زیست و آلوده نکردن آب های زیر زمینی است . تصفیه کننده ها شامل سپتیک تانک ، صافی شنی ، چربگیر ، دانه گیر و منهول می باشد .

سیستم تهویه مطبوع :

-سیستم تهویه مطبوع با پکیج آب گرم

۲-سیستم تهویه مطبوع با استفاده از انرژی حرارتی آب گرم مصرفی و اپراتور .

۳- سیستم تهویه مطبوع با هواساز کانالی

۴- شوفاژ ها (پره دار و دیواری )

۵-کوره هوای گرم

۶-هیتر گازی

۷-یونیت هیتر گازی

۸-کولر سلولزی

۹-زنت

۱۰- هواساز (ایر واشر )

۱۱-فن کوئل کانالی

۱۲-چیلر

۱۳ – چیلر هوایی

لوله کشی در ساختمان

انواع لوله :

لوله های پلاستیکی – لوله های فولادی – لوله های چدنی – لوله های سفالی لعابدار – لوله های مسی .

لوله های پلاستیکی و انواع آن :

۱- پی وی سی ( PVC ) : مخفف پلی وینیل کلراید است و یکی از ترمو پلاستیکها به شمار می رود . این ماده در سال ۱۸۳۸ به وسیله رونالد کشف گردید .

۲- پی وی سی نرم شده : ماده به دست آمده PVC در برابر ضربه و تکان های شدید مقاوم تر از نوع نرم نشده آن است .

۳- سی پی وی سی ( CPVC ) : مخفف کلرینیتد پلی وینیل کراید است . این ماده در برابر آب گرم تا ۸۵ درجه سانتیگراد مقاوم بوده و قابل مصرف در لوله کشی آب گرم است .

۴- پلی تین : نظیر لوله های پی وی سی است .

مشخصات لوله های پلاستیکی :

لوله های پلاستیکی را می توان درسیستم لوله کشی آب سرد به کار برد اما برای لوله کشی آب گرم مناسب نیستند . مگر آنکه به هنگام ساخت با مواد افزودنی برای بالا بردن تحمل آنها در برابر درجه حرارت های بالا ترکیب شوند .

به طور کلی لوله های پلاستیکی در سرمای شدید ، حمل و نقل و به هنگام پر کردن کانال ، چندان مقاومتی ندارند و می ترکند . اگر این لوله ها در مجاورت لوله های آب گرم قرار داده شوند بر اثر حرارت به ویژه در محیطی که هوای اطراف آن راکد باشد ، شکل اولیه خود را از دست می دهند . این تغییر شکل در حالتی است که لوله پلاستیکی بدون ترکیب با افزودنی ها ساخته شده باشد . بنابراین در صورت استفاده از لوله های پلاستیکی به جای لوله های فلزی باید دقت کافی به عمل آید که در ساخت این نوع لوله ها مواد افزودنی برای بالا بردن مقاومت آنها در برابر سرما و گرما به کار رفته باشد . در صورت عدم دقت در انتخاب لوله های پی وی سی ، ضایعاتی که به آنها اشاره گردید بوجود خواهد آمد . برخی پلاستیکها ضریب انبساط حرارتی بالایی دارند و در نتیجه لایه های مواد آهکی که در سطوح داخلی این لوله ها رسوب می کنند ، بر اثر تغییرات حرارت و در نتیجه انبساط زیاد ، در لوله خرد شده و از بین می روند .

مشخصات لوله های پی وی سی به شرح زیر دسته بندی شده اند :

۱- لوله های سخت پی وی سی و پلاستیکی در مقایسه با لوله های فلزی و سیمانی وزن مخصوص و مقاومت کششی کمتری دارند .

۲- سرعت و سهولت در نصب .

۳- مقاومت در برابر فشار آب ( در برابر فشارهای ۴ ، ۶ ، ۱۰ و ۱۶ آتمسفر مقاومند . )

۴- عایق الکتریسیته اند .

۵- در برابر اسیدها ، روغنها ، بازها و نمکهای موجود در خاک و آب آشامیدنی و همچنین فاضلاب های شهری مقاوم بوده و زنگ نمی زنند .

۶- مقاومت در برابر سایش ( به علت صاف بودن سطح داخلی آنها آب به سرعت جریان می یابد و داخل لوله ها ساییده نمی شود . )

۷- قابل اشتعال نیستند . در صورت آتش سوزی شعله های آتش نمی تواند از طریق این نوع لوله حرکت کند و به قسمت های دیگر آن سرایت نماید .

طرز کار با لوله پلاستیکی

نحوه بریدن لوله های پلاستیکی سخت ( PVC ) :

برای بریدن لوله های پلاستیکی از اره معمولی نجاری و یا اره گرد برقی می توان استفاده کرد . از لوله بر دورانی که دور لوله چرخیده و آن را قطع می نماید نباید استفاده کرد . زیرا در تماس با لوله ایجاد حرارت می کند و ترک هایی در اطراف محل قطع شده به وجود می آورد . برای آنکه لوله هایی که با اره دستی بریده می شوند مقطع قائمی پیدا کنند طرز عمل از این قرار است که طولی از لوله را که باید بریده شود به دقت اندازه گیری می کنند ، محل برش را با خط مشخص می نمایند و سپس لوله را با اره می برند .

تمیز کردن و چسباندن لوله :

در این مرحله جدار داخلی و سطح خارجی لوله باید از وجود رطوبت و مواد زاید از قبیل گرد و غبار به وسیله یک تکه پارچه خشک زدوده شود . همچنین برای برطرف کردن لکه روغنهای مختلف می توان از تکه پارچه ای که آغشته به یک ماده حلال مانند استون استفاده کرد .

در مرحله چسباندن یک سر لوله را تا حد ممکن در داخل سر لوله دیگر فشار داده و سپس کناره خارجی اتصال را علامت گذاری می کنند تا اندازه سر لوله صاف که درداخل سرتوپی باید به چسب آغشته شود مشخص گردد . بعد دو قطعه لوله را از هم جدا می کنند . حال باید جدار داخلی سرتوپی و سطح خارجی سر صاف لوله را چسب کاری کرد . این عمل را به وسیله قلم مو باید انجام داد تا پوشش یکنواختی از چسب در جدار و سطح داخلی و خارجی سرصاف و توپی دو قطعه لوله به وجود آید . پس از انجام دادن این عمل بلافاصله سر لوله صاف را به داخل سر توپی لوله دیگرفشار می دهند . زمان چسبندگی دو لوله در داخل یکدیگر در تابستان ۱ دقیقه و در زمستان ۲ تا ۳ دقیقه است . چسب اضافی را که بر اثر فرورفتن سر لوله بیرون می زند با پارچه خشک پاک می کنند .

اتصالات پلاستیکی :

۱- روش اتصال TS ( روش اتصال مخروطی )

۲- روش حلقه لاستیکی

۳- اتصال با استفاده از جوش حرارتی

۴- اتصال با پیچ

۵- اتصال به لوله های غیر پلاستیکی

۶- اتصال به شیر فلکه ها ، شیرها و کنتور آب

خم کردن لوله های پلاستیکی :

حرارت لازم برای خم کردن لوله های PVC ، بسته به قطر آن ، بین ۹۰ درجه و ۱۳۰ درجه سانتیگراد است . لوله های پلی اتیلن دردمای ۶۰ درجه سانتیگراد نرم و در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد مثل لاستیک تا می شود . گرچه لوله ها خاصیت پلاستیکی دارند ، یعنی بعد از گرم شدن و تغییر شکل دادن در مرحله سرد شدن ، تمایل دارند که مثل فنر باز شده به حالت اول برگردند . به همین دلیل درتمام روشهای خم کردن یا تغییر شکل دادن باید لوله را تا سرد شدن کامل در حالت خم شده نگاه داشت . توزیع حرارت در لوله باید به طور یکنواخت باشد . از حرارت دادن موضعی آن باید جدا خود داری نمود . هیچگاه درجه حرارت از دمای نرم شدن لوله بیشتر نشود . در غیر اینصورت مقطع لوله از شکل اصلی (دایره ای) خارج شده و غیر قابل استفاده می شود .

روشهای حرارت دادن لوله های پلاستیکی :

۱- گرم کردن لوله با آب جوش یا حمام گلیسیرین گرم .

۲-حرارت دادن مستقیم ( توسط شعله ) روی سطح خارجی لوله.

۳- حرارت دادن توسط ماسه داغ .

۴- دمیدن هوای فشرده به داخل لوله .

۵- با استفاده از فنر داغ .

ساخت ، اجرا و کار گذاری لوله :

در کارگذاری لوله های CPVC روی سطح زمین به نکات زیر توجه می شود :

۱- در هر ۳۰ متر از یک خم یا اتصال قابل انبساط استفاده گردد .

۲- تکیه گاه لوله باید مناسب باشد .

۳- پس از اتمام آزمایش باید لوله ها را با کاغذ مخصوص مقاوم در برابر عوامل جوی با رنگ روشن یا سایر مواد پوشاند .

در کارگذاری لوله PVC در زیر زمین به نکات زیر باید توجه نمود :

۴- در محل های سردسیر عمق ترانشه پایین تر از عمق یخبندان باشد .

۵- حداقل پوشش روی لوله در زیر جاده ها ۱۲۰ سانتیمتر ، در پیاده روها ۹۰ سانتیمتر و در زمین های بدون عبور و مرور ۳۰ سانتیمتر است .

۶- در زیر لوله حداقل ۱۰ سانتیمتر ماسه ریخته شود .

۷- بستر لوله مسطح ، مناسب و کوبیده شده باشد .

۸- عرض کف ترانشه حداقل ۶ برابر قطر لوله باشد ولی مقدار ماسه از ۱۵ سانتیمتر کمتر نباشد .

۹- روی لوله حداقل ۳۰ سانتیمتر ماسه ریخته شود .

لوله با انحنا در خاک قرار گیرد تا بهتر بتواند انقباض و انبساط را تحمل نماید .

نصب سرویسهای بهداشتی :

لوازم بهداشتی : بدنه این لوازم از جنس چینی ، فولاد و یا پلاستیک است و روی آنها با لعاب مخصوص پوشانده شده . این لعاب باید از جنس مقاوم در برابر نفوذ آب و رطوبت انتخاب گردد. بعلاوه لعاب باید شفاف و صاف بوده و فاقد ترک خوردگی ، لب پریدگی و یا بی نظمیهای دیگری که بر نمای خارجی اثر نامطلوب دارد ، باشد . لبه های لوازم بهداشتی باید صاف ، عاری از ترک و برآمدگیهای تیز باشند . برخی از لوازم مانند ظرفشویی یا فلاش تانک میتوانند از جنس فولاد زنگ نزن تهیه شده باشند که در این صورت به لعاب نیاز ندارند .

نصب لوازم بهداشتی :

بطور کلی برای نصب لوازم بهداشتی باید نکات زیر رعایت گردند :

۱- لوازم بهداشتی که لوله فاضلاب از زیر به آنها متصل می شود باید با پیچ و مهره مقاوم در برابر خوردگی به کف محکم شوند .

۲- اتصال خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی که در کف یا دیوار به شبکه فاضلاب متصل میشود باید کاملا آب بند باشد .

۳- اتصال لوله ورودی آب به لوازم بهداشتی باید به نحوی باشد که برگشت جریان اتفاق نیفتد .

۴- نحوه اتصال لوازم بهداشتی که به دیوار نصب می شوند باید چنان باشد که وزن آنها به لوله ها واتصالات داده نشود .

۵- لوازم بهداشتی باید به نحوی نصب شوند که تمیز کردن سطوح آنها و نیز تمیز کردن سطوح کف و دیوار اطرافشان به آسانی میسر باشد .

۶- لوازم بهداشتی باید تراز و به موازات سطوح دیوارهای مجاور نصب شود .

لوازم یاد شده انواع گوناگون دارند که مهمترین آنها عبارتند از :

الف) توالت فرنگی :

فاصله بدنه دیوار کاشی شده تا مرکز لوله فاضلاب توالت فرنگی باید برابر استاندارد کارخانه سازنده بوده و در هر مورد به تائید دستگاه نظارت برسد . برای نمونه این فاصله برای برخی استانداردها ۲۲ ، ۳۰ و یا ۳۲ سانتیمتر میباشد . حداقل قطر لوله فاضلاب توالت فرنگی ۴ اینچ است .

ب) بیده :

توصیه می شود لوله فاضلاب بیده وارد دیوار شود و فاصله روی لوله مذکور تا کف تمام شده حدود هفت سانتیمتر باشد . بیده باید توسط یک سیفون به شبکه فاضلاب ارتباط داشته باشد . اگر قرار است بیده از کف به شبکه فاضلاب راه یابد باید مرکز لوله فاضلاب تا دیوار مطابق استاندارد کارخانه سازنده و با تائید دستگاه نظارت انتخاب شود . این فاصله برای یکی از استانداردها برابر ۳۰ سانتیمتر می باشد . در این حالت نیز لوله فاضلاب توسط سیفون به بیده نصب می شود . حداقل قطر فاضلاب بیده ۲ اینچ است.

پ) توالت ایرانی :

فاضلاب توالت ایرانی باید برابر استاندارد کارخانه سازنده از کف تمام شده پایین تر باشد ، این فاصله برای یک نوع توالت برابر ۲۸ سانتیمتر می باشد . قیر و گونی باید حدود ۵ سانتیمتر در داخل لوله فاضلاب قرار گیرد . حداقل قطر لوله فاضلاب توالت ایرانی ۴ اینچ است . بدنه توالت باید روی قشری از ماسه نرم قرار داده شود . بدنه توالت نباید هیچگاه روی ملات یا بتن که موجبات شکستن احتمالی توالت را فراهم می سازد قرار گیرد . توالت باید به نحوی نصب شود که آب به هیچ وجه در محوطه آن جمع نشده و آب های احتمالی ریخته شده در محوطه کاملا به درون آن سرازیر گردد . توالت ایرانی باید از نوع تخت یا کشکولی باشد . انتهای فاضلاب توالت ایرانی باید تا حدی که میسر است در داخل لوله فاضلاب قرار گیرد . فاصله مرکز لوله فاضلاب این توالت تا دیوار حداقل ۳۰ سانتیمتر و فاصله محور آن از دیوار مجاور با هر مانع دیگر نباید از ۳۸ سانتیمتر کمتر باشد .

ت) آبریز دیواری :

چنانچه به هر علت با نصب آبریز دیواری در ساختمان موافقت شده باشد حداقل فاصله محور طولی آن تا دیوار مجاور یا هر مانع دیگر برابر ۳۸ سانتیمتر خواهد بود . فاصله مرکز فاضلاب و شیر آب آن تا کف تمام شده به ترتیب برابر ۵۰ سانتیمتر و ۱۲۰ سانتیمتر می باشد . آبریز باید با بست به دیوار متصل گردد .

ث) وان :

وان معمولا به ابعاد مختلف ساخته می شود . ابعاد دو نوع از وان های مورد استفاده ۷۰ * ۱۷۰ و ۹۰ * ۲۰۰ سانتیمتر است . مرکز فاضلاب وان از دیوارهای طرفین باید لااقل ۵۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد . حداقل قطر لوله فاضلاب وان ۲اینچ می باشد.

وان باید سرریز داشته باشد . دیوارهای اطراف آن باید تا ارتفاع ۲۰ سانتیمتر بالاتر از لبه وان عایق کاری شوند . چنانچه وان توکار نصب شود باید لبه ها حداقل ۱ سانتیمتر داخل دیوار قرار گیرند . اگر جلوی وان دیواره داشته باشد باید یک سوراخ به قطر تقریبی ۲ تا ۳ سانتیمتر از زیر وان به خارج یعنی روی کف حمام تعبیه گردد تا آب ناشی از بخار آب احتمالی در زیر وان با تعبیه شیب بندی مناسب به خارج منتقل گردد . روی عایق زیر وان تاسطح فرش کف حمام با ملات ماسه و سیمان در امتداد کف حمام پر می شود تا آب به راحتی از آن خارج گردد .

ج) دستشوئی :

فاضلاب دستشوئی و نیز شیرهای پیسوار ( Pissoir ) آن باید تا کف تمام شده حدود ۵۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد . حداقل قطر فاضلاب دستشوئی ۲ اینچ است . دستشوئی باید به وسیله بست آهنی به دیوار متصل گردد . ارتفاع دستشوئی تا کف تمام شده حدود ۸۰ سانتیمتر است .

چ) ظرفشوئی ( سینک ) :

فاصله مرکز فاضلاب ظرفشوئی تا زمین برابر ۶۰ سانتیمتر و حداقل قطر آن ۲ اینچ است . اگر شیرهای ظرفشوئی به دیوار وصل می شوند باید فاصله آنها تا کف تمام شده ۱۵/۱ متر باشد . فاصله سطح فوقانی ظرفشوئی تا کف نهائی برابر ۹۰ سانتیمتر می باشد .

نصب شیر آلات :

شیرها در نقاطی که روی نقشه های اجرائی تعیین شده نصب میگردند . قبل از نصب باید شیرها را از هرگونه آلودگی پاک و با بازو بسته کردن مکرر آنها از صحت عملکردشان اطمینان حاصل نمود .

اگر شیر آلات روی دیوارنصب میشوند فاصله نصب شیر آب گرم و سرد باید برابر استاندارد باشد . معمول ترین فاصله بین دو شیر آب یاد شده ۱۶ و در برخی از موارد ۱۸ سانتیمتر است . فواصل نصب شیرآلات تا کف تمام شده بطور خلاصه به شرح زیراست :

۱- توالت ایرانی حدود ۴۵ تا ۵۰ سانتیمتر

۲- لوله ورود آب فلاش تانک ۱۶۵ سانتیمتر

۳- لوله ورود آب فلاش ولو ۹۰ سانتیمتر

۴- شیر آشپزخانه اگر به دیوار متصل گردد ۱۱۵ سانتیمتر

۵- شیر پیسوار روشویی ۵۰ سانتیمتر

۶- شیر دوش ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر ( لوله عمودی دوش باید توسط بست به دیوار پشت دوش متصل گردد .)

• لوله های PVC خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده می باشند.
• در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می دهند.
• به علت قدرت مقاومت کم جداره این لوله ها بایستی از فنر لوله باز کنی برای گرفتگی مجرای لوله ها استفاده نمود.
• اتصال لوله های PVC توسط چسب متداول تر است. قبل از اتصال باید در سطح لوله آلودگی زدائی انجام شود و لوله کاملا خشک باشد و بعد از اتصال ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صبر کرد تا سفت شود.