وجود مناطق خشک و آمار سرانه بالای مصرف آب در کشور، موجب ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم‌آبی در سال‌های آینده می‌شود. میزان آب تجدیدشونده کشور تا سال ۱۴۰۰ به یک‌سوم می‌رسد.
به گزارش خبرگزاری فارس، آب شیرین نه یک منبع جهانی، بلکه منبعی منطقه‌ای محسوب می‌شود. ماهیت منطقه‌ای منابع آب مانع از آن شده است تا جامعه جهانی بیانیه یا کنوانسیون خاصی را برای آن تصویب کند؛ بیانیه‌ای که به‌طور فزاینده عمق نگرانی‌های بشر را در این‌باره منعکس سازد.
آب کالایی منحصر به‌فرد و ماده‌ای بسیار حیاتی است. محدودیت‌های این ماده حیاتی ظرفیت‌های سایر منابع حیاتی ازجمله غذا، انرژی، ذخایر ماهی و حیات وحش را تحت فشار قرار می‌دهد.
در شماری از حوضه‌های آبخیز جهان محدودیت‌های آب آشکار شده است. در برخی از کشورهای فقیر و ثروتمند جهان نیز سرانه استحصال آب به‌دلیل مسایل زیست‌محیطی، افزایش هزینه‌ها و کمیابی در حال کاهش است. توزیع جریان‌های آبی نیز در سطح جهان نامتعادل است و با توزیع جمعیت تناسب ندارد.
از مجموع کل آب‌های جهان، ۹۷.۵ درصد آن را آب شور دریاها و اقیانوس‌ها تشکیل می‌دهند که به‌دلیل شوری در عمل قابل استفاده نیستند. به این ترتیب از مجموع منابع آبی جهان، ذخایر آب شیرین تنها ۲.۵ درصد کل حجم ذخایر آب‌های سطح زمین را شامل می‌شود که بخش اعظم آن به‌صورت یخ در قطب‌های کره زمین و یخچال‌های طبیعی (۱.۷۲۵ درصد) و آب‌های زیرزمینی (۰.۷۷۵ درصد) است. میزان آب شیرین موجود در دریاچه‌ها و رودخانه‌ها نیز در حدود ۰.۰۲۵ درصد است. به این ترتیب، از مجموع آب‌های کره زمین بخش اندکی قابل استفاده بوده و در واقع حیات آدمی وابسته به همین مقدار اندک آب است
.
میزان آبی که سالانه از اقیانوس‌ها تبخیر می‌شود، حدود ۴۲۵ هزار کیلومترمکعب است که بخش اعظم آن به‌صورت بارندگی به اقیانوس‌ها برمی‌گردد و تنها حدود ۴۰ هزار کیلومترمکعب به‌صورت بارش‌های جوی در خشکی‌ها تخلیه و به‌صورت روان‌آب ازطریق رودخانه‌ها و جریان‌های زیرزمینی دوباره به سوی اقیانوس‌ها جاری می‌شود. به این ترتیب مشاهده می‌شود، باوجود اینکه بخش اعظم سطح زمین را آب پوشانده، تنها بخش اندکی از آن برای بشر قابل استفاده است و در حقیقت تمام برنامه‌ریزی‌های بشر باید با توجه به این محدودیت‌ها صورت پذیرد.
ما در جهانی زندگی می‌کنیم که کمبود آب همواره به‌عنوان یک موضوع اساسی، مطرح بوده است؛ کمبودی که هرساله بیشتر می‌شود. در زمان حاضر، بسیاری از کشورهای در حال توسعه از آب کافی برای برآوردن نیازهای اصلی خود مانند شرب و بهداشت محروم هستند.
*وضعیت منابع آب در ایران
ایران در منطقه کمربند خشک و بیابانی جهان قرار گرفته است و کویرهای مرکزی ایران جزو خشک‌ترین مناطق جهان به شمار می‌رود. دو رشته‌کوه البرز و زاگرس همانند دیواره‌ای مانع رسیدن ابرهای باران‌زا از شمال و غرب کشور می‌شوند و به همین دلیل نیز بخش اعظم کشور را مناطق خشک و نیمه‌خشک تشکیل می‌دهد.
گسترده‌ترین ناحیه اقلیمی، فراخشک بیابانی با پوشش ۶۵ درصد و نیمه‌خشک مدیترانه‌ای با پوشش ۲۵ درصد است. اقلیم نیمه‌مرطوب تا خیلی مرطوب تنها ۱۰ درصد وسعت کشور آن هم در حوضه ساحلی دریای خزر را دربر می‌گیرد.
تغییرهای بارندگی در ایران:
متوسط بارندگی در ایران حدود ۲۴۴ میلی‌متر محاسبه شده که توزیع مکانی و زمانی بارش‌های جوی بسیار ناهمگن است. بیش از نیمی از بارش‌ها در ۲۵ درصد از مساحت کشور رخ می‌دهد. در ۲۸ درصد کشور بارندگی کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر، ۴۷ درصد بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر، ۱۶ درصد ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و هشت درصد بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌متر است و تنها یک درصد بارندگی بیش از ۱۰۰۰ میلی‌متر دارد. در یک جمع‌بندی کلی، ۷۵ درصد کشور بارندگی کمتر از متوسط دارد.
تغییر جریان‌های سطحی در ایران: متوسط جریان سطحی کشور افزون‌بر ۸۹ میلیارد مترمکعب (بجز جریان‌های سطحی ورودی به کشور) است که ۵۴.۷ درصد از آن در ۲۶ درصد مساحت کشور جریان می‌یابد و بقیه یعنی ۴۵.۳ درصد در ۷۴ درصد از مساحت کشور جاری می‌شود.
در حوضه فلات مرکزی که بیش از نیمی از مساحت کشور را دربر می‌گیرد و پرجمعیت‌ترین نقاط ایران را شامل می‌شود، تنها ۱۵.۲ درصد از جریان‌های سطحی کشور جاری است.
روند تغییرهای بارش در کل کشور نزولی بوده و طی سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۹ کاهش متوسط سالانه ۴۹۷ میلیون مترمکعب و پس از آن با شیب تندتر سالانه به‌طور متوسط ۳۴۲۱ میلیون مترمکعب کاهش بارش رخ داده است. همزمان با کاهش بارندگی‌ها، روان‌آب‌ها نیز کاهش قابل‌توجهی داشته که متاسفانه در طی شش سال اخیر نیز تقریباً تمام کشور با مشکل کاهش شدید روان‌آب روبرو بوده است؛ به‌طوری که از سال آبی ۷۸-۱۳۷۷ به این سو، سالی با وضعیت بارندگی بالای نرمال (ترسالی) اتفاق نیفتاده است
*عوامل مهم کاهش روان‌آب‌های کشور
عوامل متعددی ازجمله کاهش میزان بارش طی سال‌های اخیر که عمدتاٌ ناشی از تغییرهای اقلیمی و افزایش دما و به تبع آن افزایش تبخیر شده است و همچنین تغییر در الگوی زمانی و مکانی بارش کشور، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی که بعضاً موجب افزایش تغذیه واداری رودخانه‌ها می‌شود، دخل و تصرف در حوضه‌های آبریز کشور توسط عوامل انسانی و برداشت‌های بی رویه در سرشاخه‌ها می‌تواند از این عوامل باشند.
*برداشت آب و سرانه تجدیدپذیر کشور
برداشت بی‌رویه آب از آب‌های زیرزمینی یکی از مسایل اساسی کشور در بخش آب به شمار می‌آید که در زمان حاضر مشکلات جدی را در کشور پدید آورده است. به همین دلیل نیز در بسیاری از نواحی کشور سطح سفره‌های آب زیرزمینی افت کرده است و با توجه به خشک‌سالی‌های اخیر، افزایش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی تشدید شده و خسارت‌های غیر قابل جبرانی را بر منابع آبی زیرزمینی کشور وارد آورده است.
تعداد چاه‌های بهره‌برداری در کشور افزون‌بر ۷۰۰ هزار حلقه و میزان برداشت سالانه از منابع آب زیرزمینی ازطریق چاه‌ها به حدود ۴۹ میلیارد مترمکعب رسیده است. در طول چهار دهه گذشته، تعداد چاه‌ها ۱۶ برابر و میزان برداشت پنج برابر شده است. از مجموع ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور، تعداد ۳۱۷ محدوده که از مهم‌ترین آنها نیز محسوب می‌شوند، با افت مستمر سالانه سطح آب زیرزمینی و کسری مداوم حجم مخزن روبرو هستند و برای جلوگیری از بحرانی‌تر شدن وضعیت توسعه بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی، این محدوده‌ها ممنوعه اعلام شده است. بخش عمده‌ای از مناطق آزاد، مناطق کویری، باتلاقی، شوره‌زارها، دریاها و دریاچه‌ها و … هستند که بعضاٌ در این مناطق کیفیت آب‌های زیرزمینی بسار نامناسب است. تاسف‌بارتر اینکه این مناطق آبادترین، پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های کشور را شامل می‌شود.
از سال‌های میانی دهه ۴۰ به بعد، برداشت از منابع آب زیرزمینی افزایش یافته و به‌تدریج از سقف حجم آب تجدیدشونده بیشتر شده است که به برداشت اضافی از مخازن، افت سطح آب زیرزمینی و کاهش حجم مخازن منجر شده است، به‌طوری که این کاهش که به‌طور متوسط، سالانه به میزان یک‌دهم میلیارد مترمکعب در طول سال‌های منتهی به دهه ۶۰ بوده، به رقم متوسط ۵.۴ میلیارد مترمکعب در سال‌های اخیر رسیده است.
منابع آب تجدیدشونده کشور با توجه به وضعیت بارندگی، پوشش گیاهی و سایر عوامل تاثیرگذار در حجم نزولات جوی، حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد مترمکعب در سال است. درحالی که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقم ثابتی است، تقاضا برای آب به علت رشد جمعیت، توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت در خلال سال‌های اخیر، متوسط سرانه آب قابل تجدید کشور را تقلیل داده است به‌طوری که این رقم که در سال ۱۳۴۰ حدود ۵۵۰۰ مترمکعب بوده، در سال ۱۳۵۷ به حدود ۳۴۰۰ و در سال ۱۳۶۷ به حدود ۲۵۰۰ و در سال ۱۳۷۶ به حدود ۲۱۰۰ مترمکعب کاهش یافته است. این میزان با توجه به روند افزایش جمعیت کشور در سال ۱۳۸۵ به حدود ۱۷۵۰ تنزل یافته است و در افق سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۳۰۰ مترمکعب تنزل خواهد یافت. صرف‌نظر از تفاوت‌های آشکار منطقه‌ای در کشور و طیف گسترده مناطق خشک نظیر سواحل خلیج فارس و دریای عمان، نیمه شرقی کشور از خراسان تا سیستان و بلوچستان و نیز حوزه‌های مرکزی که میزان سرانه آب قابل تجدید در آنها از میزان متوسط کشور به‌مراتب پایین‌تر است، ارقام متوسط سرانه آب کشور در سال‌های آینده ورود ایران به مرحله تنش آبی و کم‌آبی را نشان می‌دهد.
در کنار کاهش کمیت منابع آب، انتشار انواع آلودگی‌ها ازجمله پساب‌های صنعتی، کشاورزی و شهری نیز از دیگر عوامل تهدیدکننده منابع محدود آب کشور محسوب می‌شوند. هر چند در خلال سال‌های گذشته به‌ویژه برنامه‌های سوم و چهارم توسعه اقدام‌های قابل قبولی برای تصفیه پساب‌های شهری و صنعتی صورت گرفته که مبین توجه دولت به حفاظت از کیفیت منابع آب است، اما با توجه به افزایش جمعیت کشور، گسترش شهرنشینی و توسعه فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی ضروری است تا اقدام‌ها از شتاب بیشتری برخوردار شوند.
برنامه‌ها و رویکردهای شرکت مدیریت منابع آب ایران
در طی سالیان گذشته اقدام‌های زیادی در ارتباط با مهار آب‌های سطحی و تامین آب مطمئن شرب و بهداشت و کشاورزی کشور انجام شده است که در اینجا فرصت پرداختن به شرح آنها نیست، لکن آنچه که مسلم است اینکه باید اکنون بیشتر به صیانت و حفاظت از منابع محدود آب و حفظ و نگهداری سرمایه‌گذاری‌های عظیم در بخش آب توجه شود. به همین منظور، در راستای راهبردهای اصلی و کلان وزارت نیرو در سال ۹۴ و سال‌های برنامه ششم توسعه، شرکت مدیریت منابع آب ایران در حوزه حفاظت و بهره‌برداری، ثقل فعالیت‌های خود را بیشتر حول محورهای زیر تنظیم کرده است:
الف) ایجاد توازن براساس ظرفیت آبی و شرایط اقلیمی با اجرای برنامه‌های تعادل‌بخش منابع و مصارف آب که در این زمینه طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی را که با تلاش فراوان در طی سال ۹۳ تهیه و ضمن ارایه در ستاد وزارت نیرو ازطریق شورای‌عالی آب به تصویب رساند و با حمایت مقام عالی وزارت و معاونت آب و آبفا و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و تصویب مجلس شواری اسلامی، اعتبار مناسبی برای سال ۹۴ در قانون بودجه کشور برای آن لحاظ شده است. امیدواریم با تخصیص این اعتبار به اهداف پیش‌بینی‌شده در این طرح دست پیدا کنیم. در مصوبه شورای‌عالی آب افزون‌بر تکالیفی که برعهده دستگاه‌های مختلف کشور گذاشته شده است، طرح احیا و تعادل‌بخشی در قالب ۱۵ پروژه نیز به تصویب رسیده است که ۱۱ پروژه آن در شرکت مدیریت منابع آب پیگیری می‌شود. تقریباٌ می‌توان گفت همه اقدام‌هایی که باید انجام داد تا سفره‌های آب زیرزمینی به تعادل برسند، در این طرح پیش‌بینی شده است. امیدوارم با مساعدت همگان به‌ویژه کشاورزان و مشارکت اجتماعی بتوانیم در این طرح موفق شویم.
ب) اعمال مدیریت یکپارچه کمی و کیفی و استقرار مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب؛ ما اعتقاد داریم که در مدیریت منابع آب بایستی از راس حوضه تا انتهای آن و همه مصارف و منابع و عوامل موثر بر آن، بهره‌برداران بالادست، پایین‌دست، ابعاد زیست‌محیطی، سیاسی، اجتماعی، ذی‌مدخلان، ذی‌نفعان و …. آن به‌صورت به‌هم پیوسته دیده شوند. در این راستا از سال گذشته استقرار دفاتر مدیریت به‌هم پیوسته و تغییر ساختار در شرکت مدیریت منابع آب آغاز شده است و برنامه‌های پایش کمی و کیفی منابع آب، تشکیل شوراهای هماهنگی حوضه‌های آبریز، ایجاد پایگاه داده و هماهنگی بین حوضه‌ای در حال انجام و شکل‌گیری است.
ج) توسعه مدیریت مشارکتی یکی دیگر از برنامه‌هایی است که بایستی به‌جد مورد توجه قرار گیرد. معتقدیم که بدون مشارکت و مساعدت بهره‌برداران هم در آب سطحی و هم در آب زیرزمینی و حتی در حفاظت از حریم و بستر رودخانه‌ها نمی‌توان از منابع آب به‌خوبی صیانت و محافظت کرد. در همین راستا برنامه داریم که نسبت به استقرار الگوی مدیریت مشارکتی و فراهم آوردن افزایش مشارکت بهره‌برداران در جهت بهره‌برداری پایدار از منابع آب اقدام کنیم. حتی بحث استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و تنوع‌بخشی به تامین مالی ازطریق مشارکت بخش خصوصی نیز مطرح است.
د) احیای تالاب‌ها و رودخانه‌ها که ارتباط مستقیم با حفاظت از منابع آب دارد نیز با جلب مشارکت مردم و بهره‌برداری مطلوب از رودخانه‌ها در قالب کاربرهای سازگار با اکوسیستم رودخانه و استفاده از تجارب بین‌المللی و شناسایی پتانسیل‌های قابل سرمایه‌گذاری در جهت حراست و حفاظت از این سرمایه‌های ملی هم یکی دیگر از برنامه‌های این بخش است.
هـ) ارتقای سطح ایمنی و پایداری سدها و نگهداری و بهره‌برداری از سازه‌های در دست بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری‌های عظیم ملی انجام‌شده با رویکرد تامین پایدار منابع راهبردی و همچنین تدوین برنامه‌های منابع و مصارف باتوجه به شرایط کشور و پایش این برنامه‌ها از دیگر اولویت‌های کاری معاونت حفاظت و بهره‌برداری است و برنامه‌های دیگری که فرصت پرداختن به همه آنها نیست. البته برای انجام همه این برنامه‌ها، ارتقای آگاهی‌های عمومی و مشارکت همه بهره‌برداران و متولیان و دستگاه‌های مرتبط را نیاز داریم.
منبع:خبرگزاری فارس
شرکت خدمات فنی و تاسیسات ساختمانی پارسا آماده ارائه انواع خدمات برای حمام و سرویس بهداشتی می باشد.خدمات ما شامل باز کردن لوله فاضلاب بدون استفاده از هرگونه اسید ، تعمیرات حمام و توالت ، رفع نم و رطوبت حمام و توالت و کشف محل نم با دستگاه، رفع بوی بد فاضلاب حمام و توالت صد در صد تضمینی و بدون بازگشت و تشخیص محل نشتی و ترکیدگی لوله و کاسه توالت با دستگاه .
